De tussenruimte

Amsterdam is een stad met een belofte: dit is de plek waar mensen tot bloei komen. Tal van onderzoekers zeggen dat die belofte onder druk staat. Er ontstaat een stad van twee snelheden: van stijgers en dalers, van rijken en armen, van winnaar en verliezers. Een stad in twee delen.

 

Ik ben op zoek naar een ongedeelde stad. Naar een plek waar de belofte gevonden wordt. Daarom deed ik onderzoek naar tweedeling, de Houthavens en de zoektocht naar tussenruimte.

 

Jurjen de Bruijne

Download het rapport

demografie van de Houthavens

'Wassenaar in West'

De Houthavens vormen een paradoxaal stuk stad: een nieuwe Amsterdamse wijk met een on-Amsterdamse samenstelling. De buurt kent al diverse bijnamen: van ‘Wassenaar in West’ tot ‘Witte Enclave’. Wie wonen hier en wat zeggen deze cijfers over de Houthavens?

 

Lees hier over de demografie van de wijk

de theorie over tweedeling

Clubsandwich en tosti

Nederland lijkt op een clubsandwich: een gelaagde bevolking met een harde, onveranderlijke boven- en onderkant, zegt het SCP. Volgens datzelfde SCP én het WRR is tweedeling één van meest urgente beleidsthema’s voor de komende jaren. De clubsandwich verandert in een tosti waar de flexibele middenlaag is weggesmolten.

Tweedeling komt het regelmatig terug als mensen spreken of schrijven over de stad. Maar wat is tweedeling eigenlijk? En welke impact heeft het op de stad en Spaarndammerbuurt-Houthavens?

 

Lees hier mijn literatuuronderzoek naar tweedeling

tweedeling op de zingevingsmarkt

Spiritualiteit en bovenklasse

Tweedeling heeft invloed op spiritualiteit en zingeving in Amsterdam. Waar religie en zingeving lange tijd ruimte boden om sociaaleconomische klassen te overstijgen, lijkt dat nu voorbij. Nieuw aanbod is bijna uitsluitend gericht op ‘wellness, spiritualiteit en stedelingen met hoge sociaaleconomische status’. Spiritualiteit verdeelt zich langs de lijnen van tweedeling. Welk effect heeft dat op de stad?
En welke inspiratie kan de (christelijke) traditie van gemeenschapsvorming bieden op dit vlak?

 

Je leest erover in hoofdstuk 4 van mijn literatuuronderzoek.

analyse

Ongedeelde buurt,
cohesie en zingeving

In mijn onderzoek analyseerde ik de belangrijkste ontwikkelingen binnen de Houthavens/Spaarndammerbuurt. Hieronder lees je vier belangrijke punten.

De Houthavens-Spaarndammerbuurt moeten één ongedeelde buurt zijn.

Het ontstaan én de inrichting van de Houthavens is gericht op het samengaan met de Spaardammerbuurt. Tegelijk constateren alle betrokkenen niet te weten hoe dit samengaan vorm moet krijgen, zeker als het om sociale cohesie gaat.

Een onzichtbare muur van tweedeling scheidt de twee wijken.

De demografische profielen van de Houthavens en de Spaardammerbuurt laten grote verschillen zien. Er tekent zich een bovenklasse af in de Houthavens en een onderklasse in de Spaarndammerbuurt. Een onzichtbare muur scheidt de bewoners.

Bewoners hebben behoefte aan meer sociale cohesie.

Er is behoefte aan sociale cohesie. Landelijk onderzoek laat deze behoefte zien, en dat wordt bevestigd in straatinterviews in beide wijken. Bewoners willen iets doen tegen de kloof, maar weten vaak niet hoe.

Zingeving kan een belangrijke rol spelen in verbinding in de buurt.

Zingeving heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in verbinding tussen mensen van uiteenlopende achtergronden. Op dit vlak is er nog nauwelijks aanbod in de Spaarndammerbuurt/Houthavens. Zingeving biedt voor allerlei bewoners genoeg aanknopingspunten.

wat is er nodig?

Bouwstenen voor een tussenruimte

De Ziel
als gezamelijke grond

Ontmoetingen rondom ‘zielsthema’s’ hebben een enorme kracht in zich om échte ontmoeting mogelijk te maken. Diverse onderzoekers en inspirerende denkers wijzen op de ‘zielsarmoede’ van onze tijd en hoe die een mede-oorzaak is van een groeiende isolatie. 

De Buurt
als gezamelijke liefde

Onderzoekers en trendwatchers wijzen erop dat lokaliteit steeds belangrijker wordt. We willen ons thuis voelen in een stad, en kijken daarbij naar onze buurt. Hoewel buurten bestaan uit eindeloos veel verschillende netwerken en bubbels, bestaat er zoiets als een gezamenlijke liefde voor een buurt.

De Publieke ruimte als plek van eigenheid

Gemeenten en organisaties zetten vol in op ‘verbinding’. Onderzoek laat zien dat er geen verbindingskapitaal kan ontstaan, als er onvoldoende ruimte is voor eigenheid. Kort gezegd: pas wanneer de diverse ‘buurtgroepen’ voldoende eigenheid ervaren in de publieke ruimte, kán er gesproken worden over verbinding.

advies aan de Protestantse Kerk Amsterdam

Twee scenario's

Op basis van mijn onderzoek schetste ik twee scenario’s voor de Protestantse Kerk Amsterdam. De uitwerking van deze scenario’s staat in het eindrapport.

De Nieuwe Haven
The New Harbor

‘De Nieuwe Haven’ is een scenario dat zich richt op het opzetten van een sociale onderneming in de Houthavens. Deze onderneming creëert inspirerend aanbod voor nieuwe bewoners van de Spaarndammerbuurt/Houthavens.

De Tussenruimte

‘De Tussenruimte’ ontwikkelt een gemeenschap en leerschool voor de nieuwe bewoners van de Houthavens én de bewoners van de Spaarndammerbuurt. Daarbij onderscheid ik drie deel-scenario’s die elk een andere aanpak kiezen: a) de ontwikkeling van kinderprogramma; b) ontmoeting rondom de ziel; en c) de Protestantse Kerk als stadsmaker en expert op het gebied van gemeenschapsontwikkeling.

de onderzoeker

Jurjen de Bruijne

Ik ben sinds 2015 pionier namens de Protestantse Kerk Amsterdam in de Spaarndammerbuurt. Vanuit die rol ontwikkelde ik een buurtgemeenschap waar ontmoeting, inspiratie en hulp centraal staat. In de afgelopen jaren zag ik van dichtbij hoe het proces van gentrificatie en verdere tweedeling impact had op buurtgemeenschappen en sociale cohesie. De nieuwe Houthavens zijn in dat opzicht een duidelijk voorbeeld van een  stedelijke ontwikkeling die op meerdere plekken gaande is.

In opdracht van de Protestantse Kerk deed ik in het afgelopen halfjaar onderzoek naar de Houthavens, en breder, naar wat tweedeling nu eigenlijk is. Valt onze stad inderdaad uiteen in twee delen? Of is het mogelijk de stad te worden die mensen verbindt? Dit onderzoek komt voort uit mijn persoonlijke drive om aan zo’n stad te bouwen.

 

Ik studeerde theologie en houd me al tien jaar bezig met kerkvernieuwing. In de afgelopen jaren deed ik regelmatig onderzoek naar de ontwikkeling van nieuwe gemeenschappen in de stad.

Video afspelen

STEK - goede grond voor je ziel

Inspiratie over tweedeling

Samen met singer-songwriter Chris Veldhuis ontwikkelde ik een inspiratie-video. In 15 minuten deel ik met je mijn inzichten over tweedeling en is er fijne muziek ter inspiratie.

Meebouwen aan tussenruimte?

Mijn onderzoek is klaar, maar mijn zoektocht net begonnen.
Ik ontwikkel graag een netwerk van mensen die met mij mee zoeken.
Wil je meer weten over mijn onderzoek?
Heb je belangrijke inzichten?
Of drink je gewoon graag eens koffie met me?
App of mail me, ik kom graag met je in contact!
Stuur een e-mail
WhatsApp

Dit onderzoek is tot stand gekomen met:

 

Website door Sander van Zaane